ინტერვიუ/ ის, რაც ვაშინგტონში მოხდება, გადამწყვეტია

მსოფლიოს გარშემო მზარდი ავტორიტარიზმის, მძვინვარე კონვენციური და ჰიბრიდიული ომების, ინფორმაციის იარაღად გამოყენების ფონზე, ლიბერალური დემოკრატიის მომავალი ბუნდოვანია. “სამოქალაქო საქართველოს” ნატა ქორიძეს ჰქონდა პატივი, დემოკრატიის წინაშე მდგარი გამოწვევების შესახებ გამოჩენილ ავტორთან, პოლიტიკურ მეცნიერთან, მსოფლიოში სახელგანთქმულ ინტელექტუალსა და ლიბერალური წესრიგის მკვლევართან, დოქტორ ფრენსის ფუკუიამასთან ესაუბრა. მან გაგვიზიარა საკუთარი მოსაზრებები ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებზე, როგორიცაა რუსეთის ომი უკრაინაში, შავი ზღვის რეგიონში არსებული დინამიკა, აშშ-ის არჩევნები, დემოკრატიული უკუსვლისა და პოლარიზაციის უფრო ფართო კონტექსტი და ამ ყველაფრის სავარაუდო გავლენა გლობალური დემოკრატიის მომავალზე.

დოქტორო ფუკუიამა, დიდი მადლობა, რომ “სამოქალაქო საქართველოსთან” სასაუბროდ დრო გამონახეთ. ეს ძალიან რთული წელი იყო დემოკრატიისა და ევროატლანტიკური უსაფრთხოებისათვის. თქვენი აზრით, რა მთავარი გამოწვევების წინაშე დგას დღეს გლობალური დემოკრატია და როგორ იჩინა ამ ყველაფერმა თავი ბოლო პერიოდში? ხომ არ ფიქრობთ, რომ დემოკრატიები ამ ბრძოლას აგებენ?

შეუძლებელია იმის თქმა, აგებენ თუ არა ისინი, მაგრამ ცხადია, რომ დემოკრატიამ ბოლო წლებში უკუსვლა განიცადა. ამ საკითხს რამდენიმე განზომილება აქვს. ერთი ის არის, რომ მთლიანობაში, თუ გავზომავთ დემოკრატიების რაოდენობასა და მათ ხარისხს, დავინახავთ, რომ დაახლოებით 2008 ან 2009 წლიდან ნამდვილად არის კლება.

… თუ გავზომავთ დემოკრატიების რაოდენობასა და მათ ხარისხს, დავინახავთ, რომ დაახლოებით 2008 ან 2009 წლიდან ნამდვილად არის კლება.

ერთ-ერთი გამოვლინებაა რუსეთისა და ჩინეთის, როგორც დემოკრატიის მიზანმიმართული ოპონენტების აღზევება, რომლებიც ცდილობენ დაასუსტონ დემოკრატია მთელ მსოფლიოში. კიდევ ერთი ცალკე ფენომენია პოპულისტი ნაციონალისტების აღზევება ბევრ ქვეყანაში. ამის მაგალითია ვიქტორ ორბანი, ნარენდრა მოდი, დონალდ ტრამპი. სია გრძელია.

ისინი გარკვეულწილად ერთიანდებიან, რადგან მაგალითად რუსეთსა და ჩინეთს დასავლეთისა და შეერთებული შტატების დასუსტება სურთ, შესაბამისად მხარს უჭერენ ამ პოპულისტებს. რუსები იმედს ამყარებენ აშშ-ში ტრამპის გამარჯვებაზე, რადგან ეს უკრაინის წინააღმდეგ გამარჯვების გზად ესახებათ. ეს იმიტომ, რომ ის [ტრამპი] აშკარად აპირებს უკრაინისა და ნატოს დასუსტებას, მას მოსწონს პუტინი, და ასე შემდეგ. 

რეალურად ვფიქრობ, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა, რაც წელს მოხდება, ამერიკის არჩევნებია…

რეალურად ვფიქრობ, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი მოვლენა, რაც წელს მოხდება, ამერიკის არჩევნებია. არჩევანი ძალიან კონტრასტულია, ერთი მხრივ, ბაიდენს, რომელიც გააგრძელებს დემოკრატიების მხარდაჭერის ევროატლანტიკურ ინტერნაციონალისტურ პოლიტიკას, და მეორე მხრივ, ტრამპს შორის, რომელიც, მოკლედ რომ ვთქვათ, არასწორ მხარესაა. მას ზელენსკიზე მეტად პუტინი მოსწონს, და არ მოსწონს ნატოსა და ამერიკული სოლიდარობის იდეა. ჩემი აზრით, ეს ნამდვილად იქნება ყველაზე მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება იმ უამრავ არჩევნებს შორის, რომელიც მსოფლიოს გარშემო ჩატარდება.

წლევანდელი წელი მთელ მსოფლიოში, საქართველოს ჩათვლით,  არჩევნების რაოდენობის კუთხით უპრეცედენტოა. ამრიგად, მოდით ვკონცენტრირდეთ საქართველოზე, ვიდრე უფრო ზოგად საკითხებზე გადავიდოდეთ. სამწუხაროდ, უკანასკნელ წლებში საქართველოს დემოკრატიული მაჩვენებლები საგრძნობლად გაუარესდა და ამან სამოქალაქო საზოგადოებისა და ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორების წუხილი გამოიწვია. ეს პრობლემა გახდა ევროკავშირის წევრობისა და გაწევრიანების მოლაპარაკებების კონტექსტშიც. ყველაზე საკვანძო და თვალსაჩინო საკითხად მართლმსაჯულების სისტემის რეფორმები იქცა. თქვენ, როგორც გამოჩენილი მკვლევარი, რომელიც უკვე ათწლეულებია დემოკრატიის საკითხებს სწავლობს, როგორ შეაფასებდით საქართველოში განვითარებულ მოვლენებს? როგორ ჩანს ეს ყველაფერი ოკეანის გადაღმიდან?

ვფიქრობ, მთავარი, რაც საქართველოს გამოარჩევს, არის ის, რომ თქვენ გყავთ ოლიგარქი, რომელსაც ძალაუფლება ირიბად უპყრია ხელთ. ეს არ არის გამჭვირვალე სისტემა. შეიძლება ივანიშვილმა უარყოს, რომ სისტემაზე ზემოქმედებს, მაშინ, როცა ყველამ იცის, რომ იგი რეალურად არის ფარული ძალა, რომელიც ქართული ოცნებისა და ქვეყანაში არსებული სისტემის უკან დგას.

შეიძლება ივანიშვილმა უარყოს, რომ სისტემაზე ზემოქმედებს, მაშინ, როცა ყველამ იცის, რომ იგი რეალურად არის ფარული ძალა, რომელიც ქართული ოცნებისა და ქვეყანაში არსებული სისტემის უკან დგას.

მას საქართველოს დანარჩენი მოსახლეობისაგან ძალიან განსხვავებული ხედვა აქვს იმისა, თუ სადაა საქართველოს ადგილი. რამდენადაც მე ვხედავ, ქართველების უმრავლესობას ევროკავშირთან დაახლოება სურს. მათ სურთ კარგი ურთიერთობა დასავლეთთან, შეერთებულ შტატებთან, მაგრამ ივანიშვილი სხვანაირად ფიქრობს. მას არ ირჩევენ, მას არ უწევს რაიმე სახის სახალხო ანგარიშვალდებულების წინაშე დადგომა და სწორედ ეს მაფიქრებინებს, რომ ქართული დემოკრატია დღეს ძალიან პრობლემურია.

და სწორედ ამ ფონზე  გვექნება არჩევნები ოქტომბერში. როგორ ფიქრობთ, მოხდება რაიმე გარღვევა? ამ შემთხვევაში შიდა [პოლიტიკაზე] მოგვიწევს გადასვლა

მე არ მაქვს საკმარისი ინფორმაცია საქართველოს მომავალი არჩევნების შესახებ, მაგრამ ზოგადი დაკვირვებით, ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოში, ლიბერალურ პოლიტიკურ პარტიებსა და ჯგუფებს უჭირთ გაერთიანება. ვფიქრობ, რომ ეს საქართველოს პრობლემაც არის. ეს იყო პრობლემა უკრაინაში.

… ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის საქართველოში, ლიბერალურ პოლიტიკურ პარტიებსა და ჯგუფებს უჭირთ გაერთიანება. ვფიქრობ, რომ ეს საქართველოს პრობლემაც არის.

პრობლემა იყო ეგვიპტეში. პრობლემა იყო რუსეთში, სადაც არის მოცემულობა, რომ რეალურად არის ბევრი ლიბერალური ჯგუფი, რომლებიც მეტწილად თანხმდებიან პოლიტიკის არსზე, მაგრამ მათ ლიდერებს არ სურთ ერთმანეთთან მუშაობა, მათ მხოლოდ საკუთარი სტატუსის და პოზიციების პოპულარიზაცია სურთ. შედეგად ვიღებთ არადემოკრატიულ ან ანტიდემოკრატიულ ალტერნატივას. ვფიქრობ, რომ ეს არის ის, რის წინაშეც საქართველო წარსულში იდგა და, სამწუხაროდ, ამ პრობლემას შეიძლება მომავალშიც გადააწყდეს.

დიახ. არსებობს საგანგაშო ტენდენცია. ანტილიბერალური ტენდენციებისა და კანონმდებლობის (როგორიცაა მაგალითად“უცხოური აგენტების” შესახებ კანონი, რომლის მიღებაც ქართულმა ოცნებამ შარშან სცადა) პარალელურად, ხელისუფლებამ ბოლო რამდენიმე წელიწადში საერთაშორისო ორგანიზაციებზე თავდასხმებითაც დაგვამახსოვრა თავი. საუბარია, მათ შორის, საქართველოში მომუშავე NDI-ს, IRI-სა და USAID-ის წინააღმდეგ განხორციელებულ თავდასხმებზე. თქვენი აზრით, როგორია ამ ორგანიზაციების როლი ამ ვითარებაში და როგორი უნდა იყოს მათი პასუხი მსგავს ქცევაზე?

მთავარი წინააღმდეგობა საქართველოს შიგნიდან უნდა მოდიოდეს. ვფიქრობ, სწორედ ეს მოხდა შარშან, როდესაც ქართულმა ოცნებამ არასამთავრობოების წინააღმდეგ მიმართული რუსული სტილის კანონის [“უცხოური აგენტების” შესახებ კანონი] მიღება სცადა. ვფიქრობ, ამ ორგანიზაციებმა სოლიდარობა უნდა გამოუცხადონ საქართველოს.

ვფიქრობ, ამ ორგანიზაციებმა სოლიდარობა უნდა გამოუცხადონ საქართველოს.

ის ფაქტი, რომ საქართველოს აქვს მომავალი ევროკავშირთან, ნატოსა და სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და ის ამ დემოკრატიული ოჯახის ნაწილია, ნიშნავს, რომ ამგვარი საერთაშორისო ზეწოლა კვლავ მნიშვნელოვანი იქნება ქართული ოცნებისა და ივანიშვილის გადასახედიდან. აქვე, მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ საქართველო მატერიალურ მხარდაჭერას უწევს რუსეთს უკრაინის ომში, ვინაიდან ნებას რთავს სანქციების დარღვევა საქართველოს ტერიტორიაზე მოხდეს. ვფიქრობ, რომ დასავლეთს ამისთვის საკმარისი ყურადღება არ მიუქცევია.

თქვენი აზრით, რატომ ხდება ასე?

იმის გამო, რომ ძალიან ბევრი რამ ხდება- არა მხოლოდ ეს ომი, არამედ ომი ღაზაშიც. ამასთან ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა ტაივანსა და ჩინეთის ექსპანსიონიზმზეც უნდა იფიქროს. ასე რომ, ვფიქრობ, საქართველო უბრალოდ ამოვარდა დღის წესრიგიდან, რადგან ისეთი დიდი ქვეყანაც კი, როგორიც შეერთებული შტატებია, ყურადღებას ვერ აქცევს ყველაფერს ერთდროულად. ასე რომ, ვფიქრობ, ეს პრობლემის ნაწილია.

უკრაინის ომმა ნათლად აჩვენა, რომ შავი ზღვის რეგიონი გეოპოლიტიკური დაძაბულობის კერად იქცა. როგორ ფიქრობთ, სამართლიანია თუ არა იმის თქმა, რომ დღეს უკრაინაში წყდება არა მხოლოდ მომავალი გლობალური უსაფრთხოების, არამედ დემოკრატიის ბედიც?

დიახ, მე ვფიქრობ, რომ უკრაინა არ იბრძვის მხოლოდ უკრაინისთვის, ის ებრძვის ყოფილი საბჭოთა კავშირის აღდგენას. რეალურად ეს არის პუტინის მიზანი. ასე რომ, თუ მას არ გააჩერებენ უკრაინაში, ის გააგრძელებს ზეწოლას საქართველოზე, მოლდოვაზე, ბალტიის ქვეყნებსა და ბევრ სხვა ქვეყანაზე.

როგორ ფიქრობთ, იყენებს თუ არა დასავლეთი თავის შესაძლებლობებს სრულად, როდესაც საქმე რუსეთთან დაპირისპირებას ეხება? მიუხედავად იმისა, რომ რუსეთის აგრესიამ უკრაინის წინააღმდეგ დასავლელი პოლიტიკოსების გამოფხიზლება გამოიწვია, რაც თავის დროზე ვერ შეძლო რუსეთის აგრესიამ საქართველოს წინააღმდეგ, ჩნდება განცდა, რომ ევროპულ საზოგადოებაში ჯერ კიდევ არ არის გააზრებული ის საფრთხე, რაც რუსეთის შესაძლო გამარჯვებას შეიძლება მოჰყვეს ატლანტიკური უსაფრთხოებისთვის. როგორ ფიქრობთ, თავად ევროპას შეუძლია თუ არა გააძლიეროს თავისი შესაძლებლობები, განსაკუთრებით იმ ფონზე, რაც ახლა შეერთებულ შტატებში ხდება?

მას ამის პოტენციალი აქვს. მე უბრალოდ ვფიქრობ, რომ ის, რაც ბოლო ორი-სამი წლის განმავლობაში მოხდა, რეალურად ძალიან დიდი ცვლილებაა. ამის გააზრებას უბრალოდ დიდი დრო სჭირდება.

ყველაზე მეტად ამ საკითხში გერმანია ჩამორჩება, რომელმაც Zeitenwende-ი დააანონსა, თუმცა ძალიან ნელა ასრულებს ამ პირობას.

ყველაზე მეტად ამ საკითხში გერმანია ჩამორჩება, რომელმაც Zeitenwende-ი დააანონსა, თუმცა ძალიან ნელა ასრულებს ამ პირობას. კერძოდ, გერმანელების შეიარაღების სისტემები, მათ შორის Taurus რაკეტები, ძალიან გამოადგებოდა უკრაინის. კანცლერ შოლცს კი არ სურს მათი მიწოდება. ვფიქრობ, საჭიროა ამას შევხედოთ გერმანიის საგარეო პოლიტიკის უკანასკნელი 70 წლის კონტექსტში. სუპერტანკერის სწრაფად გადაადგილება ძალიან რთულია.

სხვა ქვეყნებში ჩვენ უბრალოდ ვხედავთ კოალიციურ პოლიტიკას. ამასთან, ბევრ აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყანას, როგორიცაა მაგალითად ესტონეთი, სურს უკრაინის დახმარება, თუმცა ისინი პატარა ქვეყნები არიან. მათ არ აქვთ დიდი გავლენა. რაც შეეხება უფრო დიდ მოთამაშეებს, ისინი გაცილებით ნელები არიან და არ არიან ბოლომდე დარწმუნებულები. რაც შეეხება თავად შეერთებულ შტატებს, ეს სულ სხვა საკითხია. რესპუბლიკურმა პარტიამ, ფაქტობრივად, შეიცვალა პოზიცია პრო-უკრაინულიდან პრო-რუსულზე.

თქვენი აზრით, ამგვარი ფორმულირების გამოყენება შესაძლებელია?

რა თქმა უნდა, ეს არის ის, რაც რეალურად მოხდა. რესპუბლიკური პარტიის ძირითადი ბირთვი ახლა ანტი-უკრაინულია.

ჩვენ ვხედავთ მზარდ პოლარიზაციას შეერთებულ შტატებში. ეს არის ის, რასაც კარგად ვიცნობთ საქართველოშიც. როგორ უკავშირდება ეს შიდა გამოწვევები მსოფლიოში დემოკრატიული უკუსვლის უფრო ფართო ტენდენციას? რამდენად სერიოზულია ეს გამოწვევა არა მხოლოდ აშშ-ს დემოკრატიისთვის, არამედ გლობალური ლიბერალური დემოკრატიისთვის?

ეს არის ამჟამად მსოფლიოში ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოწვევა, რადგან თუ შეერთებული შტატები გამოაკლდება დემოკრატიულ კოალიციას, ეს გავლენას მოახდენს ყველაზე, იმ როლის გამო – სამხედრო, პოლიტიკური, ეკონომიკური თუ სხვა – რაც შეერთებულ შტატებს აქვს.

… თუ შეერთებული შტატები გამოაკლდება დემოკრატიულ კოალიციას, ეს გავლენას მოახდენს ყველაზე, იმ როლის გამო – სამხედრო, პოლიტიკური, ეკონომიკური თუ სხვა – რაც შეერთებულ შტატებს აქვს.

ძალიან ძნელია იმის წინასწარმეტყვალება, თუ როგორ შეძლებს ეს კოალიცია ერთობის შენარჩუნებას, თუ შეერთებული შტატები, არსებითად, არა მხოლოდ დატოვებს ამ კოალიციას, არამედ რეალურად შეიცვლის პოზიციას და გახდება უფრო პრო-რუსული. ეს აშკარა კატასტროფა იქნება ყველასთვის ევროპაში.

თვლით, რომ თუ დონალდ ტრამპი გაიმარჯვებს, ეს არის ის სცენარი, რომელსაც უნდა ველოდოთ და რომ, არ მოიძებნება ძალები, მაგალითად შეერთებულ შტატების პოლიტიკურ ისტებლიშმენტში, ვინც შეძლებს ამ სცენარის შეცვლას?

იქნება დაპირისპირება. ჯერ კიდევ არიან რესპუბლიკელები, რომლებიც ინტერნაციონალისტები არიან, მაგრამ ისინი ძალიან მარგინალიზებულნი არიან პარტიის შიგნით. ვფიქრობ, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ტრამპი ფორმალურად არ გაიყვანს შეერთებულ შტატებს ნატოდან, ის ალიანსს ფატალურად დაასუსტებს. მან განაცხადა, რომ თუ ნატოს წევრები ალიანსის წინაშე თავიანთ ფინანსურ ვალდებულებას არ შეასრულებენ, ჩვენ არ ვაპირებთ მათ მხარდაჭერასო.

ჯერ კიდევ არიან რესპუბლიკელები, რომლებიც ინტერნაციონალისტები არიან, მაგრამ ისინი ძალიან მარგინალიზებულნი არიან პარტიის შიგნით. ვფიქრობ, რომ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ტრამპი ფორმალურად არ გაიყვანს შეერთებულ შტატებს ნატოდან, ის ალიანსს ფატალურად დაასუსტებს.

მან ფაქტობრივად გზა გაუხსნა რუსეთს, რომ თავს დაესხას იმ ქვეყნებს, რომლებიც თავიანთ ფინანსურ ვალდებულებას არ გადაიხდიან. მის ზრახვებზე უფრო მკაფიო სიგნალის წარმოდგენა შეუძლებელია. ვფიქრობ, ყველამ ეს ძალიან, ძალიან სერიოზულად უნდა აღიქვას. სულ მცირე, ევროპას უნდა შეეძლოს თავის დაცვა შეერთებული შტატების გარეშე. ეს ნიშნავს რეალურად დიდ ინვესტიციებს საკუთარ შეიარაღებულ ძალებში, სამრეწველო ბაზაში და ა.შ.

მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში ავტორიტარიზმის აღმავლობისა და იმ ფაქტის გათვალისწინებით, რომ ავტორიტარიზმი გარკვეულწილად უფრო სწრაფი და ეფექტურია, ვიდრე დემოკრატია, რა სტრატეგიების გამოყენება შეუძლიათ დემოკრატიებს თავიანთი მედეგობის გასაძლიერებლად და დემოკრატიული ღირებულებების პოპულარიზაციისთვის?

ეს მართლაც რთული კითხვაა და არა მგონია, რომ არსებობდეს ერთი პასუხი, რადგან სხვადასხვა დემოკრატიები სხვადასხვა სახის გამოწვევების წინაშე დგანან.

ჩემი აზრით, ბევრ დემოკრატიას უჭირს შედეგების დადება, რადგან ისინი ბიუროკრატიულობისაკენ არიან მიდრეკილნი… და ბევრი რამის გაკეთება შეუძლიათ ამ პროცესების გასამარტივებლად.

ჩემი აზრით, ბევრ დემოკრატიას უჭირს შედეგების დადება, რადგან ისინი ბიუროკრატიულობისაკენ არიან მიდრეკილნი. მათ მრავალი განსხვავებული სამართლებრივი მოთხოვნის დაკმაყოფილება უწევთ. ბევრი რამის გაკეთება შეუძლიათ ამ პროცესების გასამარტივებლად. მაგალითად, ერთ-ერთი ყველაზე დიდი კონკურენცია, რომელიც ამჟამად მსოფლიოში არსებობს, ინფრასტრუქტურულ პროექტებს ეხება. ჩინეთს აქვს “ერთი გზა, ერთი სარტყელი”-ს ინიციატივა, რომელიც კაცობრიობის ისტორიაში განვითარების ყველაზე დიდი ინიციატივაა. და მათ შეუძლიათ სწრაფად და შედარებით იაფად განახორციელონ პროექტები, რადგან არ უწევთ იმ წესების დაცვა, რასაც დასავლური პროექტები მისდევენ.

ვფიქრობ, რომ ამას კონკურენცია რომ გაუწიო, მნიშვნელოვანია რესურსების საკითხი და ასევე დასავლური პროექტებისთვის დამახასითებელი წესების გარკვეული კორექტირება, არა აუცილებლად იმისთვის, რომ ჩინეთს დაემსგავსონ, არამედ იმისთვის, რომ ნაკლებად მომთხოვნი იყვნენ საკუთარი თავის მიმართ სამართლებრივი შეზღუდვების დაწესებისას. ეს მათ საშუალებას მისცემს უფრო მარტივად მიაღწიონ შედეგებს.

არსებობს ასევე მეტად მგრძნობიარე კულტურული საკითხი, რომელიც უკავშირდება დასავლური ლიბერალური საზოგადოებების მიერ ინდივიდუალური უფლებების ინტერპრეტაციის თემას. აღნიშნულმა ევოლუცია განიცადა ეთნიკური და რასობრივი ჯგუფების უფლებების ძირითადი თანასწორობიდან და ახლა ქალთა უფლებებსა და ლგბტქ უფლებებსაც მოიცავს. ვფიქრობ, რომ თანასწორობის ჩვენებური გაგების ასეთი სწრაფი გაფართოება გამოიყენეს ავტორიტარებმა, განსაკუთრებით როცა საუბარია ტრანსგენდერების უფლებებზე. დაახლოებით 10-15 წლის წინ ადამიანებმა არც იცოდნენ, რომ მსოფლიოში ტრანსგენდერები არსებობდნენ და ახლა ბევრი ლიბერალური საზოგადოება ისე იქცევა, თითქოს ეს თემა სოციალური სამართლიანობის წინა პლანზეა და თუ არ უზრუნველყოფთ თანასწორ უფლებებს ტრანსგენდერებისთვის, მაშინ რეალურად არც ლიბერალური საზოგადოება ხართ. ვფიქრობ, რომ, სამწუხაროდ, ბევრი საზოგადოება სოციალურად საკმაოდ კონსერვატიულია და ასეთი აქცენტი მართებული არ არის.

მათ შორის საქართველოც…

დიახ. და პუტინი ამით სარგებლოს, როდესაც ამბობს, რომ თუ თქვენ ევროკავშირის წევრი გახდებით, თქვენი ბავშვები სქესის შეცვლას დაიწყებენ, ბიჭები გოგოები გახდებიან და პირიქით, გოგოები – ბიჭები. ეს სიმართლე არ არის, თუმცა ეს პროპაგანდის ეფექტიანი ფორმაა.

არ ვამბობ, რომ ეს საკითხები დღის წესრიგიდან უნდა მოიხსნას, მაგრამ ვფიქრობ, რომ არსებობს უფრო მნიშვნელოვანი უფლებები, რომლებიც დაცვას საჭიროებს- პრესის თავისუფლება, ხმის მიცემის უფლება, თანაბარი პირობები პოლიტიკური მეტოქეობისთვის. ჩვენ მსგავს საკითხებზე უფრო მეტი ყურადღება უნდა გავამახვილოთ, ვიდრე ისეთ კულტურულ თემებზე, რომელთაც, ბევრი ადამიანი მავნებლობად და შეურაცხყოფად მიიჩნევს.

ხვალ თავისუფალ უნივერსიტეტში გაქვთ ლექცია თემაზე “სვლა თავისუფალ სიტყვასა და „ვოუქიზმს“ შორის დღევანდელ ლიბერალურ დემოკრატიებში.“ ეს ძალიან საინტერესო და უჩვეულო სალექციო თემაა საქართველოსთვის, სადაც, განსხვავებით დასავლური საზოგადოებებისგან, ორივე, როგორც ლიბერალიზმი, ისე „ვოუქიზმი“ გარკვეული გაგებით ახლა იკიდებს ფეხს საქართველოში.

ეს ძალიან ამერიკული საკითხია. იგი კონტინენტურ ევროპაშიც კი არ არის ასე მნიშვნელოვანი.

მას დიდი კავშირი აქვს ამერიკის რასობრივ ისტორიასთან. ამერიკაში იყო მონობა, შემდგომ კი სამართლებრივი სეგრეგაცია, რომელიც 1960-იან წლებამდე გაგრძელდა. ამდენად, ქვეყნის შიგნით სოციალური სამართლიანობისთვის ძირითადი ბრძოლა იყო ბრძოლა რასობრივი თანასწორობისთვის, რაც გახდა მოდელი ყველა სხვა შემდგომი სოციალური მოძრაობისთვის, მათ შორის ფემინიზმისა და ლგბტ უფლებების დაცვისთვის. ყველა საკუთარ თავს თანასწორობისთვის საერთო ბრძოლის ნაწილად აღიქვამდა. ტერმინი „ვოუქი,“ თავის მხრივ, მომდინარეობს აფრო-ამერიკელებისგან, რომელთაც უნდოდათ, რომ ადამიანებს, ამერიკულ საზოგადოებაში, კონკრეტულად მათი მარგინალიზაცია გაეაზრებინათ. სწორედ აქედან მომდინაორებს ტერმინი „ვოუქი“ [გამოღვიძება].

მნიშვნელოვანია გავიაზროთ ამერიკული პოლიტიკის ეს ასპექტი, რადგან სწორედ ეს “ვოუქიზმი” პროვოცირებას უწევს მემარჯვენეებს.

მნიშვნელოვანია გავიაზროთ ამერიკული პოლიტიკის ეს ასპექტი, რადგან სწორედ ეს “ვოუქიზმი” პროვოცირებას უწევს მემარჯვენეებს.

შეერთებულ შტატებში პროგრესული მემარცხენეობის გააზრებაში ცვლილება მოხდა. და ეს ცვლილება უფრო ძლიერი აღმოჩნდა თანამეგობრობის ისეთ ქვეყნებში, როგორებიცაა დიდი ბრიტანეთი, ავსტრალია და ახალი ზელანდია; ხოლო უფრო სუსტი – კონტინენტურ ევროპაში. ვფიქრობ, რომ იგი ძალიან ძლიერია აშშ-სა და ბრიტანეთის პროგრესულ წრეებში. თუ მე-20 საუკუნის პროგრესივიზმი სოციალურ კლასებს შორის თანასწორობად მოიაზრებოდა, დღევანდელი პროგრესივიზმი ამ კონკრეტულ პატარა იდენტობის მატარებელ ჯგუფებს შორის თანასწორობას გულისხმობს. ეს არაერთი პროგრესული პოლიტიკის მახასიათებელი გახდა.

ეს კი, თავის მხრივ, რეაქციას იწვევს მემარჯვენეებში. საკითხი ასე დგას, რომ ახლა ამერიკაში მარგინალიზებულად თავს გრძნობს სწორედ რომ ძალიან ბევრი თეთრკანიანი, რადგან მთელი ყურადღება ქალებს, შავკანიანებსა და სხვა ჯგუფებს ეთმობათ.

ეს ასევე კრემლისტურმა / ანტი-დასავლურმა ძალებმაც აიტაცეს. ასეთი საკითხებით მანიპულირება ძალიან გამჭრიახად ხორციელდება.

გენდერულ ურთიერთობებთან დაკავშირებით, ვფიქრობ, ეს უფრო ფართოდ ვრცელდება, ვიდრე მხოლოდ შეერთებული შტატებში. მთელს მსოფლიოში გასული 50 წლის განმავლობაში, ასობით მილიონი ქალი შეუერთდა სამუშაო ძალას. ეს კი სრულიად ახალი ფორმის დაძაბულობებს ქმნის. მათ შორის ნაწილის დაძლევა შეიძლება, თუმცა შევხედოთ, მაგალითად, სექსუალური შევიწროების საკითხს. Me too [„მეც“] 2010-იანი წლებიდან შეერთებულ შტატებში ძალიან, ძალიან დიდი მოძრაობა გახდა; იყო ჰარვი ვაინშტაინი და სკანდალები მის გარშემო. ვფიქრობ, რომ ამას გარკვეულწილად უბიძგა ფაქტმა, რომ ქალები გლობალურად აღმოჩდნენ სამუშაო სივრცეში, აქვთ თავისი ფუნქცია და უნდა მოხდეს მნიშვნელოვანი ცვლილება ნორმებში, რომელიც უკავშირდება იმას, თუ როგორ ექცევა კაცი ქალს, როდესაც ისინი თანამშრომლები არიან. და ეს უბრალოდ რთული ცვლილებაა, თუმცა ვფიქრობ, რომ ერთ-ერთია, რომელიც დიდწილად წარმატებით განხორციელდა. მიუხედავად ამისა, ამან კაცების სტატუსზეც იქონია გავლენა.

თუ დააკვირდებით, თითქმის უნივერსალური ფაქტია, რომ უნივერსიტეტებს უფრო მეტი ქალი ამთავრებს, ვიდრე მამაკაცი. გასულ წელს რიჩარდ რივსმა, რომელიც “ბრუქინგის ინსტიტუტის” მკვლევარია, დაწერა წიგნი, სადაც ამბობს, რომ თუ თქვენ შეხედავთ ერთ რომელიმე დემოგრაფიულ ჯგუფს, რომელიც ყველაზე მეტად ზარალდება, ეს რეალურად თეთრკანიანი მამაკაცები არიან, რადგან მათ არ აქვთ განათლება, ისინი საკუთარ თავს ოჯახებში ფულის მთავარ „შემომტანებად“ თვლიდნენ, ახლა კი ბევრ ოჯახში რეალურად ქალები არიან ეკონომიკურად ძლიერები, ხოლო ბევრ მამაკაცს ამ მდგომარეობასთან შეგუება უჭირს.

და ვფიქრობ, რომ ეს ერთ-ერთი დამატებითი შედეგია იმ პოსტ-ინდუსტრიულ საზოგადოებად ტრანსფორმაციისა, სადაც ქალებს უფრო დიდი ადგილი უკავიათ, რადგან მათ შეუძლიათ მომსახურეობის სფეროში ისეთი გამოსადეგი სამუშაოები შეასრულონ, რომელთა შესრულებასაც კაცები ნაკლებად ახერხებენ. ამრიგად, დაუცველობის ერთ-ერთი მამოძრავებელი ესეცაა.

ვფიქრობ, რომ ამან ასევე ქალებსა და კაცებს შორის ურთიერთობებში შექმნა პრობლემები, რომლებიც წინა თაობებს არ ჰქონიათ.

თუ გსურთ უფრო ღრმად ჩავიდეთ ამ საკითხში, გეტყვით, რომ ეს არის მიზეზი იმისა, თუ რატომ არის ბევრ ქვეყანაში კატასტროფულად დაბალი შობადობის მაჩვენებელი. ამის მიზეზი შემდეგია: როდესაც ბევრი განათლებული ქალი აღმოჩნდება კონსერვატიულ საზოგადოებაში, ქალების პასუხია უბრალოდ შვილების არყოლა, ქორწინებაზე უარის თქმა ანდაც დაგვიანებული ქორწინება და გაცილებით ცოტა ბავშვის ყოლა.  

…როდესაც ბევრი განათლებული ქალი აღმოჩნდება კონსერვატიულ საზოგადოებაში, ქალების პასუხია უბრალოდ შვილების არყოლა, ქორწინებაზე უარის თქმა ანდაც დაგვიანებული ქორწინება და გაცილებით ცოტა ბავშვის ყოლა.  

ეს ასეა იაპონიაში, სამხრეთ კორეაში, ტაივანში, სინგაპურში. ეს ასეა სამხრეთ ევროპაში, სადაც, განსხვავებით ჩრდილოეთ ევროპისგან, შობადობის მაჩვენებელი გაცილებით დაბალია. ეს ეხება იტალიას, ესპანეთს, კორეას, იაპონიას, სადაც შობადობის მაჩვენებლები დაეცა. კორეაში შობადობის მაჩვენებელი ერთს ჩამოსცილდა. თუ გსურს, რომ შეინარჩუნო სტაბილური მოსახლეობა, შობადობის მაჩვენებელი დაახლოებით 2.1 ან 2.2 უნდა გქონდეს. და ეს საზოგადოებები რეალურად დგანან უდიდესი დემოგრაფიული კრიზისის წინაშე, რადგან ქალებს ბევრი ბავშვების ყოლა არ სურთ.

და ეს, თავის მხრივ, დიდი ზიანის მომტანი იქნება მომავალში.  

როგორ ფიქრობთ, რა იქნება უკრაინაში მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში მოვლენათა განვითარების ყველაზე მნიშვნელოვანი განმსაზღვრელი ფაქტორები?

ის, თუ რა ხდება ვაშინგტონში. საუბედუროდ, ეს მართლაც მთავარი საკითხია. ვიმედოვნებ, რომ ამერიკის კონგრესი საბოლოოდ უკრაინისთვის სამხედრო დახმარებას აღადგენს, მაგრამ ამას ამდენი დრო არ უნდა სჭირდებოდეს. თითოეული გასული დღე ნიშნავს, რომ ამ დღეს უკრაინელებს რუსებთან ბრძოლის გაგრძელებისთვის საჭირო შეიარაღება არ აქვთ. სახელმწიფო მდივანი ბლინკენი რამდენიმე დღის წინ კიევის უსაფრთხოების ფორუმზე ჩავიდა და თქვა, რომ ეს მალე მოხდება, თუმცა ვნახოთ.

This post is also available in: English (ინგლისური) Русский (რუსული)