რაო?
ფრიად პატივცემულმა ევროპული პოლიტიკური კვლევების ცენტრმა (CEPS) გამოწვლილვით დაითვალა და გაარკვია, რომ ასოცირების ხელშეკრულების მქონე ქვეყნები (მოლდოვა, საქართველო, უკრაინა) ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყნებისაგან თავისი მონაცემებით დიდად არ განსხვავდებიან.
აქაა თავად ანგარიშის სრული ტექსტი (39 გვერდი, ინგლისურად, pdf)
ჰოდა რაო?
ანგარიში ამბობს, ამ ქვეყნების სურვილების უყურადღებოდ დატოვება არ იქნება და ევროკავშირთან მათი უფრო მჭიდროდ დაახლოებისთვის წინაპირობებიც არსებობს და მექანიზმებიცო.
აბა, უკეთ აგვიხსენით?
მკვლევარებს აუღიათ დასავლეთი ბალკანეთის ექვს ქვეყნის (ალბანეთი, ბოსნია-ჰერცეგოვინა, კოსოვო, მონტენეგრო, ჩრდილო მაკედონია და სერბეთი) მონაცემები და შეუდარებიათ მოლდოვის საქართველოს და უკრაინის მონაცემებთან, მერე კი, ვითარების უკეთ გასაგებად დაუმატებიათ როგორც ევროკავშირის სამი ახალი წევრი (ბულგარეთი, ხორვატია, რუმინეთი) და აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამი დანარჩენი წევრი (სომხეთი, აზერბაიჯანი და ბელარუსი). ამ ქვეყნებიში არსებული ვითარების შესადარებლად აუღიათ ევროკავშირისვე პერიოდული ანგარიშები, სხვა რეიტინგები თუ წყაროები. აღმოჩენილა, რომ:
- ასოცირების ხელშეკრულებები ბევრად უფრო დეტალური და მომთხოვნია, ვიდრე “სტაბილიზაციისა და ასოცირების ხელშეკრულებები”, რომლებიც კანდიდატ წევრებთან დადო ბრიუსელმა.
- ბალკანეთის და ასოცირებული ქვეყნების მონაცემები მეტნაკლებად თანაბარია, პოლიტიკური კრიტერიუმებით ბალკანეთია წინ, ეკონომიკური კრიტერიუმებით – ასოცირებული ქვეყნები.
- ბალკანეთში მონტენეგრო, ჩრდილო მაკედონია და სერბეთი ლიდერობენ, ცოტა უკანაა ალბანეთი და მათ საკმაოდ ჩამორჩებიან ბოსნია და კოსოვო. ასოცირებულებში საქართვლო ლიდერობს, თუმცაღა პოლიტიკური არასტაბილურობა ქაჩავს უკან. მოლდოვა და უკრაინა ცოტა უკან არიან, თუმცა ბალკანეთის ლიდერებთან უფრო ახლოს, ვიდრე მაჩანჩალებთან.
- ყოველდღიური კორუფციის აღმოფხვრის დონით საქართველო საგრძნობლად უსწრებს წინ ევროკავშირის ახალ წევრებსაც.
რას გვთავაზობენ?
მკვლევარების თქმით, ევროკავშირი ჯერ კიდევ 1994 წლიდან საუბრობდა “დიფერენცირებულ ინტეგრაციაზე” ანუ სხვადასხვა ქვეყნის სხვადასხვა ხარისხით ჩართვაზე ინსტიტუტებსა თუ მექანიზმებში. თავიდან ამ მხრივ ევროკავშირის წევრებზე იყო საუბარი, თუმცა მკვლევარების თქმით არაფერი უშლის ხელს იმავე მიდგომის გავრცელებას ასოცირებულ და აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებზე. კერძოდ კი აი, რას მოიაზრებენ შესაძლებლად:
- ევროკავშირის კანონების განხორციელების სანაცვლოდ შიდა ბაზარზე სულ წვდომას;
- ევროკავშირის სექტორულ (საბაჟო, ენერგეტიკულ, ციფრულ) კავშირებში წევრობას;
- სტრუქტურულ ფონდებზე (რეფორმების და ინფრასტრუქტურისთვის აუცილებელ დიდ თანხებზე) წვდომას, რომელიც შემოფარგლული იქნება მთლიანი შიდა პროდუქტის წილით;
- ევროპულ საბჭოში ხმის გარეშე წევრობას;
- ევროპარლამენტში დეპუტატების წარგზავნას (ჯერ ხმის გარეშე, შემდეგ კი ხმითაც);
- ევროკავშირის ინსტიტუტებში მოქალაქეების დასაქმების შესაძლებლობას;
- სააგენტოებსა და პროგრამებში მონაწილეობას;
- ევროკავშირის დიპლომატიური ქსელზე (დელეგაციები, წარმომადგენლობები) წვდომას.
მკვლევარები ხაზს უსვამენ, რომ ყოველივე ეს მიმინარე რეფორმებისა და დემოკრატიული სისტემისადმი ერთგულებაზე უნდა იყოს დამოკიდებული: მეტი შესაძლებლობების მიცემაც და შეზღუდვებიც ავტომატურად უნდა ხდებოდეს, რეიტინგების იმგვარი სისტემის გამოყენებით, რასაც დღეს ევროკავშირი კანდიდატი ქვეყნების შესაფასებლად იყენებს.
