გიგა ბოკერია პრობლემებსა და პრიორიტეტებზე საუბრობს
საპარლამენტო უმრავლესობის ერთ–ერთმა ლიდერმა გიგა ბოკერიამ “სივილ ჯორჯიასთან“ ინტერვიუში ხელისუფლების იმ გეგმებსა და ინიციატივებზე ისაუბრა, რომელთა შესახებ პარლამენტი უახლოეს მომავალში გეგმავს მსჯელობას. მისი თქმით, მიუხედავად უამრავ პრობლემატურ საკითხებში მიღწეული პროგრესისა, ვარდების რევოლუციიდან ორი წლის შემდეგ ქვეყანა კვლავაც დგას სასამართლო რეფორმისა და მოქნილი ბიუროკრატიის შექმნის საჭიროების წინაშე. გიგა ბოკერიამ ასევე შეაფასა საქართველოში სიტყვის თავისუფლების კუთხით არსებული მდგომარეობა.
გიგა ბოკერიამ ასევე ისაუბრა კონფლიქტების დარეგულირების შესახებ ხელისუფლების სტრატეგიაზე და განაცხადა, რომ არანაირი წინააღმდეგობა არ არის იმაში, როცა საქართველო აშენებს ძლიერ არმიას და ამავე დროს, ააქტიურებს კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარების მიმართულებით თავის მოქმედებებს. “ჩვენი ამოცანაა ამოვწუროთ [აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტების] პოლიტიკური დარეგულირების ყველა შესაძლებლობა, თუკი ამის რამე შანსი არსებობს. სამწუხაროდ ჩემი ეს სიტყვები ავლენს იმას, რომ ოპტიმიზმის საფუძველი დიდი არ გვაქვს“, – აცხადებს ბოკერია.
ვარდების რევოლუციადან ორი წლის განმავლობაში რა არის ხელისუფლების ძირითადი მიღწევა და ჩავარდნა?
ერთ წინადადებაში რომ ჩავატიო, მთავარი მიღწევა არის ის, რომ საქართველო შედგა, როგორც სახელმწიფო. დღეს გაძლიერების და დემოკრატიის გზაზე დგას მთელი ქვეყანა. თუ ჩამოთვლაზე მიდგა საქმე, რომელიც, ცხადია, რომ არ იქნება სრული, ეს არის ასლან აბაშიძის რეჟიმის ნეიტრალიზაცია, ორი ძირითადი რეფორმა – სამართალდამცავი ორგანოების და განათლების რეფორმა, რომელიც ჯერ ისევ მიმდინარეობს. თუმცა ამის იქით არის უამრავი მნიშვნელოვანი საკითხი და დეტალი, რაც ასევე მიღწევების ნუსხაში ირიცხება.
კრიტიკული უბანი არის სასამართლო ხელისუფლება და ეს მიმართულება უკვე ბოლო ნახევარი წელია არის ჩვენი პრიორიტეტი, მაგრამ აქ ცხადია შედეგები სწაფად ვერ იქნება მიღწეული. ის ტემპი, რომელიც ჩვენ ამ საკითხის მოსაგვარებლად რევოლუციის შემდგომი ერთი წლის განმავლობაში დავკარგეთ, უნდა იქნას ამოქაჩული, რაც აუცილებლად მოხდება.
იმ პირობებში, როცა კორუფცია დამკვიდრებული თამაშის წესი იყო და [რევოლუციის შემდეგ] ეს კორუფციასთან აგრესიული ბრძოლით შეიცვალა, ბიუროკრატიის სერიოზულ ნაწილი არის დამფრთხალი, რაც გარკვეულწილად ასეც უნდა მომხდარიყო. თუმცა ამას გვერდითი ეფექტი მოჰყვა – ბიუროკრატიას, რომელსაც კვალიფიკაციის თვალსაზრისით პრობლემები აქვს, გადაწყვეტილების მიღება უჭირს, რაც მნიშვნელოვნად ართულებს ბიუროკრატიის ძირითადი ფუნქციის შესრულებას – მოემსახუროს მოქალაქეს. თუმცა არის სფეროები, სადაც მნიშვნელოვანი გარღვევაა. მაგალითად, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში პირადობის მოწმობები და პასპორტები გაიცა უფრო მეტი ვიდრე 7–8 წლის განმავლობაში ერთად. ეს ის სექტორია, სადაც ადამიანებს ინტენსიური შეხება აქვთ ბიუროკრატიასთან.
მეორეს მხრივ, პრობლემაა ბიუროკრატიის ხელმისაწვდომობა. სწორედ ამაზე ჰქონდა საუბარი პრეზიდენტს მინისტრებთან [როცა მობილური ტელეფონების ზარებზე პასუხის გაუცემლობის გამო უსაყვედურა], რაც მედიამ და სამწუხაროდ ზოგიერთმა მინისტრმაც არასწორად გაიგო.
რა ახალი ინიციატივების განხორციელებას აპირებს ხელისუფლება უახლოეს მომავალში?
ჩვენი ძალიან მოკლევადიანი ამოცანა არის იმ კანონპროეტთა პაკეტის მიღება, რაზეც პრეზიდეტმა ბიზნესმენებთან შეხვედრაზე ისაუბრა. უახლოეს ერთ თვეში პარლამენტი იმუშავებს სწორედ ბიუროკრატიული ბარიერების შემდგომ გამარტივებაზე: ექსპორტ–იმპორტის წესების, საბაჟო პროცედურების, საბანკო წესების გამარტივებაზე, სწრაფი მართლმსაჯულების საკითხზე, საგადასახადო კოდექსსა და მასთან დაკავშირებული რეგულირებების კიდევ უფრო გაადვილებაზე.
მეორე საკანონმდებლო პაკეტი, რაც ჩემთვის და პარლამენტისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, ეს არის ახალი საპროცესო კანონმდებლობა, რომელიც წლის ბოლოს იქნება წარმოდგენილი. ახალ საპროცესო კოდექსში ძალიან მნიშვნელოვანი სიახლეა ნაფიც მსაჯულთა ინსტიტუტი, რაც არ იქნება ძალიან მყისიერი ეფექტის მომცემი, თუმცა ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია.
გარდა ამისა, პარლამენტი განიხილავს თვითმმართელობის შესახებ კანონპროექტთა პაკეტს, რაც ნიშნავს, რომ შემდეგ წელს თვითმმართველობის არჩევნებისთვის, ჩვენ გვექნება რეალური თვითმმართველობა.
თუმცა, თუ უფრო ზოგადი თვალსაზრისით მივუდგებით, რა თქმა უნდა, ქვეყნის უპირველესი ამოცანა არის გამთლიანება და ეფექტური მმართველობის აღდგენა მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე. ამ საკითხზეა დაფუძნებული სხვა დანარჩენი პრობლემების გადაწყვეტა ანუ ამ ქვეყნის საბოლოოდ სახელმწიფოდ შედგომა და იმ რეფორმების წარმატებით დასრულება, რასაც ქვეყნის ლიბერალურ დემოკრატიად გარდაქმნა ჰქვია.
თუ გეგმავს ხელისუფლება ისეთივე “მტკივნეული“ რეფორმის გატარებას, როგორიც განათლების სფეროში უკვე მიმდინარე რეფორმაა, რომელიც დიდ წინააღმდეგობას წააწყდა?
მე გამიჭირდება პროგნოზი, რომელი რეფორმა იქნება ასეთივე მტკივნეული და რომელს გაუწევენ ჩვენი პოლიტიკური ოპონენტები და საზოგადოების რეტროგრადიული ჯგუფები ისეთივე გააფრთებულ წინააღმდეგობას, როგორც ეს განათლების რეფორმის შემთხვევაში იყო.
მაგრამ ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხი იქნება ჯანდაცვის, სოციალური დაზღვევისა და საპენსიო სფეროში გასატარებელი რეფორმა. ამ სფეროში ჩვენ ინერციით ვაგრძელებთ არსებობას და ყველას ესმის, რომ რადიკალური ცვლილებები იქნება გასატარებელი. მე ვვარაუდობ, რომ ამ სფეროს რეფორმაც გამოიწვევს სერიოზულ აზრთა სხვადასხვაობას.
რა აზრის ხართ ლუსტრაციის კანონის მიღებაზე და თუ იგეგმება ამ საკითხის წინ წამოწევა?
დღეს ამ კანონის მიღება დღის წესრიგში არ დგას. თუმცა მე ყოველთვის ვიყავი მომხრე ლუსტრაციის კანონის მიღების, მხოლოდ სწორი გაგებით. ხშირად ერევათ ხოლმე, რომ ლუსტრაციის კანონი გულისხმობს აგენტების სიის გამოქვეყნებას, მაგრამ ეს ასე არ არის. ლუსტრაციის კანონის მთავარი ასპექტი არის საბჭოთა ნომენკლატურის შეზღუდვა, რათა მათ არ დაიკავონ პოლიტიკური ან მსხვილი ბიუროკრატიული თანამდებობები.
ეს რთული პოლიტიკური საკითხია, თუმცა მე იმედი მაქვს, რომ ლუსტაციის თემა შეიძლება მალე გახდეს პოლიტიკური დისკუსიის საგანი ამ მოწვევის პარლამენტში.
მე მომხრე ვარ იმისა, რომ მივიღოთ იურიდიული დოკუმენტი, რომელიც შეფასებას მისცემს საბჭოთა წარსულს და გარკვეულ შეზღუდვებს ან დანაშაულის მონანიების პროცედურებს დააწესებს ყველა იმ თანამდებობის პირისთვის, ვინც რეპრესიული აპარატის შემოქმედი იყო.
მხოლოდ საბჭოთა პერიოდზეა საუბარი?
დიახ, როცა ჩვენ ლუსტრაციის კანონზე ვსაუბრობთ, მხოლოდ საბჭოთა პერიოდს ვგულისხმობთ.
თქვენ განაცხადეთ, რომ ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენა ქვეყნის უპირველესი ამოცანაა. ბოლო ორის წლის განმავლობაში ხელისუფლება ერთის მხრივ სამშვიდობო გეგმებზე მუშაობას ააქტიურებს, მეორეს მხრივ სამხედრო რიტორიკა ძლიერდება. რამდენად თანმიმდევრულია ხელისუფლება ამ მიმართულებით?
ეს აბსოლუტურად შეგნებულად კეთდება. ჩვენ იმ ქვეყნისგან, რომელიც იყო უუნარო საკუთარი ტერიტორია, ინტერესები და მოქალაქეები დაეცვა, უნდა ვიქცეთ ქვეყანად, რომელსაც შეუძლია საკუთარი ინტერესების დაცვა, მათ შორის სამხედრო გზით. ეს არ ნიშნავს, რომ ჩვენი ამოცანაა სამხედრო ძალის გამოყენება იმ პრობლემების გადასაწყვეტად, რომელის ჩვენ წინაშე დგას, თუმცა ჩვენ გვაქვს ძალის გამოყენების უფლება, ეს ჩვენი ტერიტორიაა.
დღეს ჩვენი ამოცანაა ამოვწუროთ [აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის კონფლიქტების] პოლიტიკური დარეგულირების ყველა შესაძლებლობა, თუკი ამის რამე შანსი არსებობს. სამწუხაროდ ჩემი ეს სიტყვები ავლენს იმას, რომ ოპტიმიზმის საფუძველი დიდი არ გვაქვს.
თუმცა ჩვენი ვალია და ყველაფერს გავაკეთებთ იმისთვის, რომ გამოვიყენოთ ყველა შესაძლებლობა პოლიტიკური მოგვარებისთვის და ამის ბევრი მაგალითი არსებობს. ერთ–ერთი ბოლო არის არა მხოლოდ სამშვიდობო გეგმა, არამედ ე.წ “Road Map”. ანუ ჩვენ არ მოველით [ცხინვალისა და სოხუმის] დე ფაქტო ხელისუფალთაგან ან მათი რეალური ხელმძღვანელებისგან მოსკოვში, რომ უცებ მოხდება შეთანხმება, თუ რა ფორმით მოხდება ამ რეგიონების ინტეგრაცია ერთიან ქართულ სახელმწიფოში. ჩვენ გვინდა, რომ ნელ–ნელა რამე ნაბიჯები მაინც გამოჩნდეს, რომელიც ამ მიმართულებით წაგვიყვანს, რომელიც გვაჩვენებს, რომ არსებობს შანსი და პოლიტიკური ნება. ვფიქრობ, რომ კონფლიქტების მოგვარებას წლები არ დასჭირდება.
ჩვენ გვინდა ყველამ დაინახოს, რომ ყველა ადამიანი ეთნიკური წარმოშობის მიუხედავად არის თანასწორი და ამ თანამოქალაქეების მომავალი იქნება დაცული და გარანტირებული ერთიანი სახელმწიფოს პირობებში.
მაგრამ თუ ამ მცდელობებმა არ გამოიღო შედეგი, ჩვენ ასეთ ვითარებას ვერ და არ ავიტანთ. რა თქმა უნდა, ჩვენ უნდა გვქონდეს შესაძლებლობა, რომ ჩვენი ლეგიტიმური ინტერესები დავიცვათ ყველა გზით. ასე რომ, არანაირი წინააღმდეგობა იმაში, როცა ჩვენ ვაშენებთ ძლიერ არმიას და ამავე დროს გვინდა კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარება, არ არის.
თუმცა სოხუმისა და ცხინვალის განცხადებების მიხედვით ეს აღიქმება, როგორც ძალით მუქარა?
ყველამ კარგად იცის, რომ საქართველო მზად არის კონფლიქტების პოლიტიკური მოგვარებისთვის და ყველაზე უფრო ფართო ავტონომიიის მიცემისთვის. სამწუხაროდ, ჩვენ არ გვეძლევა შანსი, რომ ჩვენს [აფხაზ და ოს] თანამოქალაქეებს ავუხსნათ, რომ არმიის გაძლიერება არ არის მათ წინააღმდეგ მიმართული ნაბიჯი.
“რეპორტიორები საზღვრებს გარეშე“–ს მიერ გამოქვეყნებულ 2005 წლის რეიტინგში საქართველოში მედიის თავისუფლების ინდექსმა წინა წელთან შედარებით 94 ადგილიდან 99–ზე გადაინაცვლა. რითი ახსნით ამ მონაცემის გაუარესებას?
მე არ გავცნობივარ მათი კვლევის შედეგებს და რა კრიტერიუმებს ეყრდნობოდნენ ისინი, ამიტომ ვერ გეტყვით ეს ცვლილება რითია გამოწვეული. სამაგიეროდ, მე მქონდა საშუალება მენახა უფრო ავტორიტეტული ორგანიზაციის “Freedom House”-ის კველევის შედეგები, სადაც საქართველოს სამოქალაქო თავისუფლებებში აშკარა პროგრესი აქვს მიუხედევად იმისა, რომ არსებული მდგომარეობა ჩვენ არ გვაკმაყოფილებს.
სიტყვის თავისუფლების მხრივ ხელისუფლების მხრიდან გადაიდგა ყველა ის ნაბიჯი, რაც ხელისუფლების თვითშეზღუდვისაკენ არის მიმართული, როგორც საკანონმდებლო, ისე პრაქტიკული თვალსაზრისით. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ამ სფეროში პრობლემები მოგვარებულად შეიძლება ჩაითვალოს, განსაკუთრებით რეგიონებში.
მაგრამ ის კამპანია, რომელიც მედიასთან დაკავშირებით ჩვენი პოლიტიკური ოპონენტების მხრიდან მიმდინარეობს, არის მნიშვნელოვანწილად უსაფუძველო და დამყარებული ყალბ ფაქტებზე. ხაზს ვუსვამ, რომ რევოლუციის შემდეგ საქართველოში მიღებულ იქნა ყველაზე უფრო ლიბერალური კანონმდებლობა ამ სფეროში.
იმუშავა ამ კანონმდებლობამ?
რა თქმა უნდა იმუშავა. სად არის სასამართლო სარჩელები მედიის წინააღმდეგ, რასაც ადგილი ჰქონდა მანამდე და ამ მეთოდებით პრესის ჩახშობა. დღეს ჩვენთან ჟურნალისტებს და ნებისმიერ სპიკერს აქვს მაქსიმალური დაცვა, რადგან დღეს საკანონმდებლო დონეზე სიტყვის თავისუფლება არის მიჩნეული უფრო მაღალ ღირებულებად სხვა დაცულ ფასეულობებთან შედარებით. ჩვენ ეს გავაკეთეთ.
თუ ჩვენ ჩავრთავთ ტელეეკრანებს, ვნახავთ საქართველოში პოლიტიკური დისკუსიის სიმწვავეს. მიუხედავად ოპონენტების ბრალდებებისა, ასევე ვნახავთ, რომ ელექტრონული მედიის, აღარაფერს ვამბობ ბეჭდვით მედიაზე, უდიდესი ნაწილი არის დაუბალანსებელი და არაპროფესიულად აგრესიული ხელისუფლების მიმართ. ჩვენ პოლიტიკურ ოპონენტებს აქვთ [მედია] ტრიბუნა უფრო მეტადაც, ვიდრე ხელისუფლების წარმომადგენლებს. ხშირად პირდაპირ ეთერში გვესმის ხოლმე ოპონენტების წუხილი იმის თაობაზე, რომ პირდაპირ ეთერში ვერ გამოდიან.
[რევოლუციის შემდეგ] პოლიტიკური დებატები შემცირდა საქართველოში. ტელევიზიებმა თავად მიიღეს გადაწყვეტილება შეეცვალათ პოლიტიკური გადაცემების ფორმატები, ინტენსივობა ან საერთოდ დაეხურათ ისინი, მაგრამ ეს მათი საქმე იყო და სახელმწიფო არ ჩარეულა ამაში.
თუმცა ამის შემდეგ პოლიტიკური დებატები აღდგა და დღეს ჩვენ გვაქვს ტენდენცია მათი გაზრდისა. ფაქტია, დღეს მედიაში პოლიტიკური პლურალიზმი თვალშისაცემია. ამ პირობებში სად არის ხელისუფლების მხრიდან პოლიტიკურ ოპონენტებზე ზეწოლა, მე არ მესმის. გაგიგიათ პრეზიდენტის ადმინისტრაცია ან საპარლამენტო უმრავლესობა ერეოდეს ტელევიზიების მენეჯმენტში? რომ დამდგარიყო შედეგი, რომ აღარ მიმდინარეობს [პოლიტიკური] დისკუსიები, მაშინ შეიძლებოდა ვინმეს დაბადებოდა ამაზე ლეგიტიმური კითხვები, მაგრამ ეს შედეგი არ დამდგარა.
ჩვენ არ ვესხმით თავს იმ უფლებას, რომ გვყავდეს კრიტიკოსები, მაგრამ როცა ჟურნალისტი ჩაიყენებს თავს იმ მდგომარეობაში, რომ პოლიტიკური ოპონენტის ამბიცია აქვს, რასაც ჩვენ ხშირად ვხედავთ, ბუნებრივია, ჩვენ ვისარგებლებთ პასუხის უფლებით. ჩვენი მედიის ნაწილს აქვს შეგრძნება, რომ ისინი ხელშეუხებელი ქურუმები არიან. ისინი იმ თვალსაზრისით არიან ხელშეუხებლები, რომ ვერავინ ვერ განახორციელებს მათ წინააღმდეგ დევნას.